Ngày 24/9, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Đại sứ quán Vương quốc Anh đã tổ chức buổi Tọa đàm chính sách "Khuôn khổ pháp lý hợp tác công - tư (PPP) tại Việt Nam". Tới dự có Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, Thị trưởng Trung tâm Tài chính London David Wootton, và đại diện một số bộ, ngành, tổ chức của Việt Nam và Anh.
Phát biểu tại buổi Tọa đàm, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh đánh giá Việt Nam và Vương quốc Anh có mối quan hệ tốt đẹp. Hiện nay, hai nước là đối tác chiến lược của nhau và Anh cũng là một trong những nước có hỗ trợ ODA lớn cho Việt Nam.
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: "Yêu cầu bức thiết là cần phải huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân"
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cho biết, việc triển khai đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cũng như dịch vụ công theo mô hình PPP đang là vấn đề được Chính phủ hết sức quan tâm. Tuy vậy, Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm trong mô hình này, PPP là hình thức mới mẻ ở Việt Nam. Mỗi năm, Việt Nam cần khoảng 15 tỷ USD cho phát triển cơ sở hạ tầng. Từ trước đến nay, việc đầu tư vào kết cấu hạ tầng chủ yếu dựa vào nguồn lực của nhà nước. Sự tham gia của tư nhân vào lĩnh vực này còn ít và hạn chế. Nhưng thời gian tới đây, đầu tư của nhà nước vào kết cấu hạ tầng sẽ giảm về tỷ trọng, trong khi đó nhu cầu đầu tư về kết cấu hạ tầng và dịch vụ công thì ngày càng tăng lên. Do đó, yêu cầu bức thiết là cần phải huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân tham gia vào lĩnh vực này.
Vương quốc Anh có nhiều kinh nghiệm trong đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng từ khu vực tư nhân theo hình thức PPP. Do đó, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cho rằng, buổi tọa đàm trao đổi kinh nghiệm trong lĩnh vực này có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với Việt Nam.
Thị trưởng David Wootton cho biết, Việt Nam là đối tác tiềm năng của Anh. Hai nước có thỏa thuận hợp tác chiến lược với hy vọng quan hệ thương mại song phương có thể tăng lên 4 tỷ USD trong năm 2013. Việt Nam rất cần các cơ sở hạ tầng mới để phát triển nền kinh tế thị trường mới nổi và hiện đại. Nhưng, thách thức của Việt Nam là làm sao có nguồn vốn đầu tư bền vững cho những dự án này.
Thị trưởng David Wootton: "thiết lập một khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và toàn diện hơn là tiền đề nhất thiết phải có để thực hiện PPP"
Ông David Wootton cho rằng, Quyết định 71 về quy chế thí điểm đầu tư theo hình thức PPP của Việt Nam sẽ hết hiệu lực vào năm 2013, cho nên đây có thể là cơ hội để thiết lập một khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và toàn diện hơn - một tiền đề nhất thiết phải có để thực hiện PPP. Ông David Wootton cũng cho biết, các công ty của Anh có bề dày kinh nghiệm trong việc lập kế hoạch, cấp vốn, xây dựng và vận hành các dự án PPP đang rất quan tâm được tham gia vào các dự án PPP thí điểm ở Việt Nam.
Tại buổi Tọa đàm, ông Adam Moncrieff, luật sư thành viên Allen & Overy đã có bài trình bày về kinh nghiệm các dự án PFI ở Vương quốc Anh. PFI (Sáng kiến Tài chính Tư) là loại hình dịch vụ công của PPP được sử dụng tại Anh để thực hiện các dự án từ trường học, bệnh viện đến nhà tù... PFI chiếm từ 10-20% các dự án công cộng của Anh. Thành công của PFI đã cho phép phát triển hạ tầng xã hội sớm hơn tại Anh. Các dự án được trao trong môi trường cạnh tranh. Các kỹ thuật đánh giá hiệu quả kinh tế, bao gồm đánh giá rủi ro thích hợp, được áp dụng một cách khắt khe. Tuy nhiên, việc thực hiện PFI tại Anh cũng nhận được một số ý kiến phê bình như: Chi phí cao được sử dụng để bỏ thầu các dự án PFI; Các thỏa thuận đạt được thường phải qua những cuộc đàm phán phức tạp; Chất lượng cải tiến đầu vào có thể bị hạn chế vì các nhà thầu thận trọng khả năng chi phí bị vượt quá; Chi phí tài chính khá cao khi mà chính phủ có thể vay tiền rẻ hơn các công ty tư nhân;... Đây là những bài học cần rút kinh nghiệm mà chuyên gia Anh đưa ra khi Việt Nam thực hiện PPP.
Ông Tom Nguyen, Trưởng bộ phận Pháp chế khu vực Đông Dương của Ngân hàng Standard Chartered cho rằng, để PPP hấp dẫn hơn với các tổ chức tài chính và các nhà đầu tư tư nhân, Việt Nam cần phải thực hiện các việc sau: (1) Định giá tốt hơn, tức là phải xem doanh thu trên đầu tư có thỏa đáng không? (2) Các chính sách rõ ràng hơn; (3) Có khung pháp lý rõ ràng; (4) Giải quyết những trở ngại, chẳng hạn như tiến trình giải phóng mặt bằng hiện nay khá chậm; (5) Phân chia rủi ro/phần thưởng một cách rõ ràng, tương xứng.
Đánh giá tình hình triển khai thí điểm PPP tại Việt Nam thời gian qua, ông Lê Văn Tăng, Cục trưởng Cục quản lý đấu thầu đã thẳng thắn nhìn nhận những thách thức gặp phải. Các quy định về hình thức đầu tư vào kết cấu hạ tầng, dịch vụ công có sự tham gia của tư nhân chưa thống nhất, thiếu hướng dẫn cụ thể. Bên cạnh đó, một số bộ, ngành và địa phương vẫn chưa đồng thuận về thí điểm mô hình PPP. Ngoài ra, dự án PPP đòi hỏi vốn lớn, thời gian vay dài trong khi khả năng tiếp cận thị trường vốn quốc tế thấp.
Theo ông Tăng, một trong các giải pháp trong thời gian tới cần làm là thành lập một Ban chỉ đạo cấp Chính phủ về PPP. Hoàn thiện khung pháp lý về PPP cũng là việc cần làm ngay, trong đó cần ban hành các hướng dẫn thực hiện PPP, thống nhất văn bản quy định về đầu tư có sự tham gia của tư nhân. Việc thí điểm cũng cần ưu tiên lựa chọn những dự án có khả năng thu hồi vốn tốt.
Kết thúc tọa đàm, hai bên thỏa thuận sẽ có thêm những trao đổi sâu để PPP có thể sớm đi vào thực hiện tại Việt Nam./.
Anh Đức